De stille revolutie: hoe ChatGPT zich ontwikkelt tot een advertentie- en e-commerceplatform

Voor miljoenen mensen is ChatGPT een handige, gratis AI-assistent: een hulpmiddel om teksten te schrijven, documenten samen te vatten of ingewikkelde vragen te beantwoorden. Achter die vertrouwde interface voltrekt zich echter een fundamentele verschuiving. ChatGPT groeit uit tot een platform dat steeds nadrukkelijker een rol speelt in de wereld van online winkelen en advertenties – ook in Nederland.

De financiële realiteit achter gratis AI

ChatGPT heeft naar schatting ruim 800 miljoen gebruikers wereldwijd, maar slechts een klein deel daarvan betaalt voor de dienst. Ongeveer 20 miljoen mensen hebben een betaald abonnement – minder dan 3%. Dat is onvoldoende om winstgevend te zijn. OpenAI-topman Sam Altman gaf onlangs zelfs toe dat het bedrijf verlies lijdt op zijn premiumabonnement, omdat gebruikers veel meer rekenkracht verbruiken dan verwacht [bron: https://www.youtube.com/watch?v=FpUynWVANM4].

Interne plannen van OpenAI wijzen erop dat het bedrijf in 2026 ongeveer één miljard dollar aan inkomsten wil genereren uit gratis gebruikers, oplopend tot 25 miljard in 2029. Zo’n doelstelling kan alleen worden bereikt door advertenties te integreren. Een opvallende koerswijziging, aangezien Altman in het verleden openlijk zijn bedenkingen uitte bij het advertentiemodel.

Toch lijkt het geen strategische keuze meer, maar een economische noodzaak. [bron: https://searchengineland.com/chatgpt-with-ads-coming-454590)

Van chatbot naar shopping-hub

Uit recente cijfers van SimilarWeb blijkt dat ChatGPT inmiddels invloed heeft op e-commerceverkeer. De chatbot zorgt voor een aanzienlijk deel van de doorverwijzingen naar retailers als Walmart en Etsy [bron: https://ir.similarweb.com/news-events/press-releases/detail/132/similarwebs-3rd-annual-global-ecommerce-report-growth-shifts-to-apps-and-ai].

In Nederland is eenzelfde trend zichtbaar. Steeds meer webshops experimenteren met AI-ondersteunde productadviezen en gepersonaliseerde aanbevelingen. Denk aan partijen als bol.com, Wehkamp of Coolblue, die al testen met AI-chatfunctionaliteit op hun platform.

De integratie van conversational commerce – het kopen van producten via een gesprek – vormt hier de kern. ChatGPT heeft al samenwerkingen met Etsy en Shopify, waarmee gebruikers producten rechtstreeks binnen een chatgesprek kunnen kopen, zonder de omgeving te verlaten. Stripe verzorgt de betaling, en de achterliggende technologie is open source via het “Agentic commerce protocol”.

Voor consumenten betekent dit dat de stap van informatie naar transactie steeds kleiner wordt. Voor webwinkels is het een kans om aanwezig te zijn op de plek waar oriëntatie, vergelijking en aankoop samenvloeien.

Amazon zet de rem erop

Niet iedereen juicht deze ontwikkeling toe. Amazon blokkeerde recent de webcrawler van ChatGPT, waardoor de chatbot geen directe productinformatie meer kan ophalen. Daarmee daalde het verwijzingsverkeer van ChatGPT naar Amazon van bijna 18% naar minder dan 3%.

De reden ligt voor de hand: als AI-platforms de nieuwe ‘zoekbalk’ worden, komt het advertentie-inkomen van Amazon – goed voor zo’n 56 miljard dollar per jaar – onder druk te staan [bron: https://www.modernretail.co/technology/chatgpt-is-now-20-of-walmarts-referral-traffic-while-amazon-wards-off-ai-shopping-agents/].

Voor Europese e-commercepartijen is dit een interessante kans. Waar Amerikaanse giganten terughoudend zijn, kunnen lokale spelers juist profiteren van de toenemende afhankelijkheid van AI-assistenten.

De opbouw van een advertentieplatform

OpenAI lijkt zich actief voor te bereiden op een advertentiemodel. Belangrijke aanwijzingen zijn te vinden in het team dat het bedrijf aantrekt. Zo is Fidji Simo – jarenlang verantwoordelijk voor het advertentie-ecosysteem van Meta – aangesteld als Chief of Applications bij OpenAI. Onder haar leiding wordt gewerkt aan de bouw van een advertentie-infrastructuur die vergelijkbaar is met die van grote socialmediaplatforms.

Daarnaast zoekt OpenAI engineers voor een Growth Paid Marketing Platform, met taken als het ontwikkelen van advertentietools, realtime rapportage en integratie met bestaande advertentienetwerken. Dat duidt op een structurele, langdurige inzet op advertising, niet op experimenten. [bron: https://searchengineland.com/openai-staffing-chatgpt-ad-platform-462554]

Van zoekwoorden naar intentie

AI verandert niet alleen hóe we zoeken, maar ook wát we verwachten van zoekresultaten. Waar traditionele zoekmachines draaien om trefwoorden (“beste draadloze oordopjes”), formuleren mensen bij ChatGPT hun vraag veel specifieker en contextueel:

“Ik zoek waterdichte oordopjes voor tijdens het hardlopen, die niet uitvallen en minder dan 120 euro kosten.”

Dit is een typisch voorbeeld van intent-based search: de AI begrijpt de achterliggende behoefte, niet alleen de woorden. Voor adverteerders en webwinkels betekent dit dat optimalisatie op trefwoorden (SEO) niet langer volstaat. Wat telt, is intent-based advertising – het afstemmen van advertenties op de daadwerkelijke bedoeling van de gebruiker.

Conversational commerce en AI Optimization

In deze nieuwe realiteit ontstaan termen als AIO (AI Optimization) en GEO (Generative Engine Optimization). Het doel: zorgen dat je merk, producten en data zichtbaar blijven binnen AI-gedreven interfaces.

Dat betekent concreet:

• gestructureerde productdata aanleveren (via bijvoorbeeld productfeeds en schema markup);
• actuele prijzen en voorraadgegevens publiceren;
• rijke productinformatie en klantreviews toegankelijk maken;
• vertrouwen opbouwen door betrouwbare, transparante content.

Bedrijven die deze strategie toepassen, vergroten hun kans om door AI-systemen te worden geciteerd of aanbevolen – een nieuwe vorm van digitale zichtbaarheid.

Hoe AI-advertenties eruit gaan zien

Adverteren binnen AI-omgevingen zal subtieler en relevanter worden dan traditionele banners of pop-ups. Denk aan “embedded insights”: suggesties die naadloos aansluiten bij de vraag van de gebruiker.

Een voorbeeld:

Gebruiker: “Ik zoek een CRM-systeem dat goed werkt voor kleine teams.”

ChatGPT: “HubSpot is een bekende optie, maar Pipedrive (gesponsorde aanbeveling) biedt een eenvoudiger interface voor kleine bedrijven.”

De advertentie onderbreekt niet, maar vult het gesprek aan.

Nieuwe advertentieformaten zoals “sponsored follow-up questions” of “recommended placements” zorgen ervoor dat merken op natuurlijke wijze in overweging komen. De AI beslist nog steeds welke suggestie het beste past, maar commerciële partijen kunnen betalen om genoemd te worden.

De prestaties van zulke advertenties worden niet meer gemeten in clicks of impressies, maar in nieuwe KPI’s zoals:

• Return on Answered Questions (ROAQ) – hoeveel waarde een merk toevoegt binnen gesprekken;
• Citation Frequency – hoe vaak een merk genoemd wordt door AI-systemen;
• Engagement per chat-thread – hoe gebruikers reageren op aanbevelingen.

Daarnaast ontwikkelt zich een nieuwe trend: memory-aware retargeting. De AI onthoudt eerdere gesprekken (“Vorige keer zocht je een logo-ontwerptool…”) en kan later relevante suggesties doen.

De balans tussen hulp en commercie

De economische druk maakt het begrijpelijk dat OpenAI zoekt naar nieuwe inkomstenbronnen. Maar de uitdaging blijft om commercie te combineren met vertrouwen. Gebruikers zullen kritisch blijven: krijgen ze écht het beste advies, of vooral het advies dat geld oplevert?

De toekomst van AI-assistenten hangt af van dat evenwicht. Als advertenties op een natuurlijke manier bijdragen aan relevantie, kunnen ze een positieve gebruikerservaring versterken. Maar zodra commerciële belangen de overhand krijgen, verdwijnt het vertrouwen waarop AI-assistenten zijn gebouwd.

Conclusie

ChatGPT is bezig met een stille maar ingrijpende transformatie: van informatieve chatbot naar commercieel ecosysteem. Voor bedrijven betekent dit dat AI niet alleen een hulpmiddel wordt, maar ook een nieuw marketingkanaal.

Wie als merk nu al nadenkt over AI-optimalisatie, intent-based advertising en conversational commerce, plukt daar straks de vruchten van.